วิตามินดี (Vitamin D) มีดีกว่าที่คิด! ช่วยต้านโรคมะเร็ง ป้องกันโรคซึมเศร้า

วิตามินดี (Vitamin D) เป็นหนึ่งในวิตามินที่มีความสำคัญต่อร่างกายไม่น้อยไปกว่าวิตามินชนิดอื่นๆ เลย แต่หลายคนมักจะมองข้ามไปเพราะคิดว่า ประเทศไทยเป็นประเทศเขตร้อนและมีแสงแดดตลอดปี คงได้รับวิตามินดีจากแสงแดดอยู่ทุกวัน และมันก็มากเพียงพอแล้ว แต่รู้หรือไม่? ผลวิจัยพบว่าคนไทยส่วนใหญ่นั้นขาดวิตามินดี หรือมีระดับวิตามินดีต่ำกว่าปกติโดยไม่รู้ตัว มากถึงร้อยละ 45.2

ยิ่วในยุคสมัยใหม่ new normal และมีการระบาดของ โควิด-19 (Covid-19) ทำให้ผู้คนเปลี่ยนวิถีชีวิต ทำงานแบบ Work From Home อยู่บ้านกันมากขึ้น รวมถึงคนที่ทำงานในออฟฟิศ อยู่ในที่ร่ม แต่งตัวใส่เสื้อแขนยาว กางร่ม สิ่งเหล่านี้ก็ทำให้เราไม่ได้รับวิตามินดีจากแสงแดดที่มากพอเช่นกัน… วิตามินดี (Vitamin D) จะมีความสำคัญต่อร่างกายเราอย่างไร? ไปหาคำตอบกัน!

วิตามินดี (Vitamin D) เป็นวิตามินที่ละลายในไขมัน โดยวิตามินดีที่สำคัญจะมีด้วยกันหลักๆ 2 ตัวคือ vitamin D2 (ergocalciferol) และ vitamin D3 (cholecalciferol) ทั้งสองชนิดนี้ร่างกายคนเราไม่สามารถผลิตหรือสังเคราะห์ขึ้นได้เอง แต่จะได้รับจากอาหารและจากแสงแดด

วิตามินดี มีประโยชน์ นอกจากจะช่วยเกี่ยวกับเรื่องความแข็งแรงของกระดูก การดูดซึมแคลเซียม ป้องกันการสูญเสียแคลเซียมจากกระดูก ป้องกันโรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) และกระดูกบาง (Osteopenia) แล้ว ยังมีหน้าที่สำคัญต่อร่างกายส่วนอื่นๆ เป็นอย่างมาก ทั้งอวัยวะและระบบการทำงานของร่ายกาย รวมถึงมีความเกี่ยวข้องกับทางด้านจิตใจด้วย

• วิตามินดีกับระบบกระดูกและข้อ ช่วยดูดซึมแคลเซียมจากลำไส้ไปสะสมที่กระดูก เสริมสร้างกระดูกให้แข็งแรง ป้องกันการสูญเสียแคลเซียม ป้องกันโรคกระดูกพรุน (Osteoporosis) และกระดูกบาง (Osteopenia)
• วิตามินดีกับกล้ามเนื้อ ช่วยเพิ่มความแข็งแรงและทนทานของกล้ามเนื้อ ลดอาการเมื่อยล้า และการอักเสบของกล้ามเนื้อ
• วิตามินดีกับสมอง วิตามินดีมีส่วนสำคัญเป็นอย่างมากเกี่ยวกับระบบสมองด้านความจำ การควบคุมอารมณ์และพฤติกรรม รวมถึงการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย ช่วยกระตุ้นเอนไซม์ที่ใช้ในการสังเคราะห์สารสื่อประสาท (serotonin) ที่ช่วยลดความเครียด และเป็นส่วนสำคัญที่ช่วยป้องกันโรคทางจิตโดยเฉพาะโรคซึมเศร้า ได้ดีมากทางหนึ่ง (ซึ่งจากงานวิจัยพบว่า คนที่ป่วยเป็นโรคซึมเศร้านั้นร่างกายมีการขาดวิตามินดี)

• วิตามินดีช่วยกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย (Immune System)
• กระตุ้นการหลั่งฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) ปรับสมดุลน้ำตาลในเลือด เผาผลาญน้ำตาลกลูโคส ป้องกันโรคเบาหวาน
• เกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหาร ดูดซึมแคลเซียมที่ลำไส้เล็ก
• วิตามินดีมีโครงสร้างคล้ายฮอร์โมนเพศ ช่วยลดฮอร์โมนพาราไทรอยด์
• มีผลต่อระบบการทำงานของอวัยวะต่างๆ ในร่างกาย เช่น ระบบหัวใจและหลอด โรคหลอดเลือดหัวใจตีบ (Cardiovascular Diseases)
• เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง (Hypertension) ช่วยลดการสร้างสารเรนินในไต ควบคุมระดับความดันโลหิตให้อยู่ในระดับปกติ
• ช่วยในการลำเลียงออกซิเจนจากเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ในร่างกายได้ดีขึ้น

วิตามินดีที่ได้รับจากอาหาร เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะถูกนำเข้าสู่กระบวนการเมแทบอลิซึมในตับก่อน จากนั้นจะถูกส่งต้อไปยังอวัยวะเป้าหมาย ที่มีตัวรับที่เรียกว่า vitamin D receptors (VDR) เช่น ลำไส้ กระดูก สมอง หัวใจ กระเพาะอาหาร ตับอ่อน  ผิวหนัง และเนื้อเยื่ออื่นๆ รวมถึงสมองด้วย

• วิตามินดีกับโรคเบาหวาน

คนที่ขาดวิตามินดี มีความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2 อีกทั้งยังเกี่ยวข้องกับอาการปลายประสาทชาจากโรคเบาหวาน คิดเป็น 1.22 เท่าของคนมีวิตามินดีอยู่ในระดับปกติ

• วิตามินดีกับโรคมะเร็ง

มีงานวิจัยและตีพิมพ์เกี่ยวกับวิตามินดี ซึ่งพบว่าสามารถช่วยต้านโรคมะเร็งชนิดต่างๆ ได้ อาทิ มะเร็งลำไส้ใหญ่, มะเร็งเต้านม, และมะเร็งต่อมลูกหมาก ฯลฯ เพราะค้นพบว่าบน T cell และ B cell ของเซลล์เม็ดเลือดขาวมีตัวรับ (Vitamin D Receptor (VDR) ที่จับกับวิตามินดี ทำหน้าที่ฆ่าสิ่งแปลกปลอมที่เข้าสู่ร่างกายได้ แพยท์จึงแนะนำให้มีการทานอาหารเสริมเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันขึ้น

• วิตามินดีกับโรคทางระบบประสาท โรคจิตเภท เช่น ซึมเศร้า โรคอัลไซเมอร์ โรคที่เกี่ยวข้องกับความจำ

• คนที่มีผิวสีเข้ม (Dark – Colored Skin) เนื่องจากมีปริมาณเม็ดสี หรือ เมลานิน (melanin) มากกว่าคนผิวขาว ที่ทำหน้าที่ดูดซับรังสียูวี ป้องกันไม่ให้ผิวหนังไหม้ ดังนั้นคนที่มีผิวสีเข้มจึงต้องรับcแสงยูวีจากแดดนานกว่า
• ผู้สูงอายุ (Elderly Patients) เมื่ออายุมากขึ้นจะทำให้การสังเคราะห์วิตามินดีลดลงกว่าคนอายุน้อยกว่า
• ผู้ป่วยโรคไต (Kidney Diseases)
• ผู้ป่วยโรคตับ (Liver Diseases)
• คนอ้วน น้ำหนักตัวเกินมาตรฐาน (Obese Patients)
• คุณแม่หลังคลอด / ทารกแรกเกิด
• คนที่รับแสงแดดไม่เพียงพอ อยู่ในเขตพื้นที่อากาศหนาวเย็น
• พนักงานออฟฟิศ

จากการวิจัย Bangkok Medical Journal ปี 2015 พบว่า พนักงานออฟฟิศ 211 แห่งทั่วกรุงเทพ กว่า 36.5% ขาดวิตามินดี

• ยุค New Normal ผู้คนเปลี่ยนการใช้ชีวิตประจำวัน ทำงานที่บ้านมากขึ้น อยู่บ้านมากขึ้น ทำให้โอกาสในการรับรังสี UVB ลดลง รวมถึงหลีกเลี่ยงแสดงแดดด้วยวิธีต่างๆ เช่น ทาครีมกันแดด กางร่ม ใส่เสื้อแขนยาวปกคลุมร่างกาย เป็นต้น ซึ่งพฤติกรรมเหล่านี้ล้วนมีผลต่อการรับและสังเคราะห์วิตามินดีที่ลดลงด้วย
• คนที่กินมังสวิรัติ ไม่ทานปลา มีความเสี่ยงขาดวิตามินดี
• คนที่ต้องกินยารักษาโรคบางชนิด เช่น ยากันชัก ยาขยายหลอดลม ยารักษาวัณโรคบางชนิด

อ่านบทความที่เกี่ยวข้องเพิ่มเติม

• ผ่าตัดกระเพาะรักษาโรคอ้วน (Bariatric Surgery) ได้อย่างไร? โดย นพ.ปณต ยิ้มเจริญ

อย่างที่กล่าวไปเบื้องต้นว่า การที่จะได้รับวิตามินดี (Vitamin D) นั้นจะต้องได้รับจากอาหาร หรือแสงแดด เพราะฉะนั้นวิธีที่จะป้องกันไม่ให้ร่างกายขาดวิตามินดี หรือทำให้ร่างกายมีปริมาณวิตามินดีที่สูงมากเพียงพอ วิธีที่ง่ายที่สุด คือ

ซึ่งถ้าหากตรวจพบว่ามีปริมาณวิตามินดีต่ำ แพทย์จะแนะนำให้และให้ข้อมูลในการเพิ่มวิตามินดี เพื่อเพิ่มความแข็งแรงแก่ร่างกาย เช่น แนะนำการรับประทานอาหารที่มีวิตามินดี หรือทานวิตามินดีเสริม (Vitamin D3 / Cholecalciferol) ซึ่งปริมาณวิตามินดีที่ควรได้รับจะต้องไม่มากหรือน้อยเกินไป *หากได้รับวิตามินดีมากเกินไปจะทำให้มีแคลเซียมในเลือดสูงซึ่งเป็นอันตรายต่อร่างกาย

ปริมาณวิตามินดีที่ควรได้รับต่อวัน ตามแต่ละช่วงอายุ

• อายุต่ำกว่า 12 เดือน ควรได้รับวิตามินดี วันละ 400 IU (10 ไมโครกรัม)
• อายุไม่เกิน 70 ปี ควรได้รับวิตามินดี วันละ 600 IU (15 ไมโครกรัม)
• อายุมากกว่า 70 ปี ควรได้รับวิตามินดี วันละ 800 IU (20 ไมโครกรัม)
• สตรีตั้งครรภ์ในกลุ่มความเสี่ยงสูง ควรได้รับวิตามินดี วันละ 2,000-4,000 IU (50-100 ไมโครกรัม)
• ทารกที่รับประทานนมแม่อย่างเดียวและมีความเสี่ยงขาดวิตามินดีสูงควรได้รับวิตามินดีเสริมวันละ 400-2,000 IU (10-50 ไมโครกรัม)

ผู้ป่วยบางกลุ่มโรคหรือผู้ที่มีโรคประจำตัว จะต้องอยู่ในความดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญก่อนได้รับวิตามิน เช่น โรคเบาหวาน, ความดันโลหิต, โรคตับและไต, ระบบภูมิคุ้มกันผิดปกติ, โรคหัวใจ, โรคต่อมไทรอยด์, โรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ กระดูก และข้อต่อ ฯลฯ หรือในกรณีมีการรับประทานยาบางชนิดอยู่ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อขอคำแนะนำก่อนทาน

การรับประทานวิตามินดี หากอยู่ในปริมาณที่เหมาะสมก็จะไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่หากรับประทานเยอะจนเกินความจำเป็น จนทำให้มีปริมาณดีที่สูงมากจนเกินไป อาจทำให้มีอาการข้างเคียงและส่งผลเสียต่อร่างกายได้ ดังต่อไปนี้

• ทำให้ระดับแคลเซียมในเลือดสูง ส่งผลต่อระบบการทำงานของไตและหัวใจทำงานผิดปกติ เกิดนิ่วในไต
• ปวดกระดูก
• คลื่นไส้ อาเจียน ไอ
• เหนื่อยง่าย อ่อนแรง
• ปัสสาวะบ่อย ท้องผูก
• น้ำหนักลดหรือไม่อยากอาหาร
• กระหายน้ำ หรือ กลืนอาหารลำบาก
• สมองเบลอ สับสน รู้สึกตัวลดลง
• มีอาการคัน เป็นผื่น หรือลมพิษ
• หัวใจเต้นเร็ว หายใจติดขัด อาการบวมบริเวณใบหน้า คอ ลิ้น ต้องรีบพาพบแพทย์โดยด่วน!

Refference : http://www.smj.ejnal.com , https://www.pobpad.com