ถุงน้ำในรังไข่หลายใบ PCOS คืออะไร อันตรายไหม? วิธีการรักษา

ภาวะดื้อต่ออินซูลิน เป็นปัจจัยหลักที่พบในผู้หญิง PCOS ส่วนใหญ่ (มากกว่า 70%) เพราะถ้าหากอินซูลินสูงผิดปกติ จะเป็นการกระตุ้นรังไข่ให้สร้าง ฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) มากเกินไป ทำให้เกิดอาการ ขนดก สิว ไข่ไม่ตกสม่ำเสมอ และทำให้อ้วนลงพุง

หากคนในครอบครัว (แม่หรือพี่สาว) เป็น PCOS จะเพิ่มความเสี่ยงสูง โดยมีงานวิจัยพบว่า PCOS มีความเกี่ยวข้องกับยีนบางตัวที่ควบคุมการทำงานของรังไข่และระดับอินซูลิน

ความไม่สมดุลของฮอร์โมน คือ ฮอร์โมนเพศชาย (แอนโดรเจน) สูงกว่าปกติ ทำให้ไข่ไม่ตก ขนดก สิว ผมร่วง หรือ ฮอร์โมน LH (Luteinizing Hormone) สูงกว่าปกติ ทำให้กระตุ้นรังไข่มากเกินไป และฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนต่ำ ทำให้ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ

น้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน อาจไม่ใช่สาเหตุโดยตรง แต่เป็นปัจจัยกระตุ้นทำให้ PCOS แย่ลง โดยเฉพาะไขมันหน้าท้อง จะเป็นการเพิ่มภาวะดื้อต่ออินซูลินและทำให้ฮอร์โมนแปรปรวนมากขึ้น ผู้หญิงที่เป็น PCOS แล้วอ้วน มักมีอาการชัดเจนกว่าคนผอม

ความเครียดเรื้อรัง หรือ การนอนหลับไม่เพียงพอ มีผลต่อฮอร์โมนคอร์ติซอล ทำให้รบกวนการทำงานของอินซูลินและรังไข่ เกิดเป็นประจำเดือนยิ่งผิดปกติและอาการของ PCOS รุนแรงขึ้น

• ผิวหนังคล้ำบริเวณคอ รักแร้ ขาหนีบ ฯลฯ
• ภาวะซึมเศร้า หรืออารมณ์แปรปรวน
• นอนกรนหรือหลับไม่สนิท (บางรายมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ)

แม้โรคนี้จะไม่หายขาด แต่หากวางแผนดูแลสุขภาพให้ดี ก็สามารถใช้ชีวิตปกติได้ และสามารถตั้งครรภ์ได้ในหลายรายเมื่อได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม

การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต เหมาะกับทุกกรณี โดยเฉพาะคนที่มีน้ำหนักเกิน หรือภาวะดื้อต่ออินซูลิน

วิธีการรักษาเบื้องต้น คือ ลดน้ำหนัก เพราะถ้าหากน้ำหนักเกิน และลดเพียง 5-10% ของน้ำหนักตัว จะสามารถช่วยให้ประจำเดือนกลับมาเป็นปกติ และไข่ตกดีขึ้น

ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เช่น เดินเร็ว, โยคะ, ว่ายน้ำ, HIIT 3–5 ครั้ง/สัปดาห์ ลดแป้งขัดสี น้ำตาล ของทอด เป็นการคุมอินซูลินและฮอร์โมนได้ดีขึ้น รวมไปถึงการกินโปรตีนดี และไฟเบอร์สูง เช่น ปลา ไข่ ผัก ธัญพืชไม่ขัดสี ฯลฯ

ยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม

• ช่วยปรับฮอร์โมน ให้ประจำเดือนมาปกติ
• ลดสิว ขนดก และป้องกันเยื่อบุโพรงมดลูกหนาผิดปกติ
• ไม่เหมาะกับคนที่กำลังวางแผนตั้งครรภ์

ยา Metformin (ยาลดอินซูลิน)

• ใช้ในผู้ที่มีภาวะดื้อต่ออินซูลิน น้ำหนักเกิน หรือเสี่ยงเบาหวาน
• ช่วยควบคุมน้ำตาลในเลือด ส่งผลให้รอบเดือนสม่ำเสมอมากขึ้น
• อาจใช้ร่วมกับการลดน้ำหนักเพื่อผลที่ชัดเจน

ยากระตุ้นไข่ตก

• เช่น Clomiphene หรือ Letrozole
• สำหรับผู้หญิงที่ต้องการมีบุตร แต่มีปัญหาไข่ไม่ตก
• ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทาง

ยารักษาสิว/ขนดกเฉพาะทาง

• เช่น Spironolactone (ยาต้านแอนโดรเจน)
• ช่วยลดขนดกและสิวที่เกิดจากฮอร์โมน

• การฉีดฮอร์โมนกระตุ้นไข่
• การทำเด็กหลอดแก้ว (IVF)
• การผ่าตัดเจาะรังไข่ (Ovarian Drilling) ใช้ในบางกรณีเพื่อกระตุ้นไข่ตก

• ตรวจ น้ำตาลในเลือด, อินซูลิน, ไขมันในเลือด เป็นระยะ
• พบแพทย์สูตินรีแพทย์อย่างต่อเนื่อง หากใช้ยาควบคุมอาการ
• หากวางแผนตั้งครรภ์ในอนาคต แจ้งแพทย์เพื่อวางแผนล่วงหน้า

• ปรับสมดุลฮอร์โมนเพศ
• กระตุ้นการตกไข่ (ในคนที่อยากมีบุตร)
• ควบคุมน้ำหนักและลดภาวะดื้อต่ออินซูลิน
• ป้องกันเบาหวาน ความดัน ไขมันสูง และมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก