6 คำถามเกี่ยวกับ ‘โอไมครอน’ ไวรัสกลายพันธุ์สายพันธ์ใหม่

ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ที่มีการระบาดของเชือไวรัสโคโรนา หรือ โควิด-19 (Covid-19) เชื้อไวรัสได้มีการพัฒนาสายพันธุ์ใหม่ๆ ขึ้นมาอยู่ตลอดเวลา เช่น อัลฟา เบตา แกมมา เดลตา และสายพันธุ์ใหม่ล่าสุดอย่าง โอไมครอน (Omicron) ทำให้ทั่วโลกต่างวิตกกังวลเป็นอย่างมาก องค์การอนามัยโลก (WHO) ถึงกับประกาศยกระดับให้เป็นสายพันธุ์ระดับที่น่ากังวล (Variants of Concern: VOC)  เนื่องจากแพร่เชื้อไวและติดต่อกันไวกว่าตัวเดิมหลายเท่า รวมถึงหากติดเชื้อแล้วแสดงอาการน้อยมาก หรือบางรายไม่แสดงอาการเลยก็มี

โอไมครอน (Omicron) มีรหัสเรียกว่า โควิดสายพันธุ์ ​B.1.1.529 คือ corona virus ที่ทำให้ก่อโรค COVID-19 ซึ่งมีการกลายพันธุ์มากของยีนส์มากกว่า 50 ตำแหน่ง โดยเฉพาะบนโปรตีนหนาม (Spike Protein) ที่เป็นโปรตีนที่ไวรัสใช้ในการเข้าสู่เซลล์ของร่างกายมนุษย์ มีการกลายพันธุ์ถึง 32 ตำแหน่ง ส่งผลทำให้เชื้อแพร่กระจายอย่างรวดเร็วว่าสายพันธุ์เก่า อย่างสายพันธุ์เดลตา ถึง 2 เท่า การกลายพันธุ์นี้อาจจะก่อโรคได้ร้ายแรงขึ้น และที่กลัวมากที่สุดคือการดื้อต่อวัคซีน ที่พวกเราเพิ่งจะฉีดกันไป

สิ่งที่ทำให้ไวรัสกลายพันธุ์ โอมิครอน น่ากลัว คือ

• สามารถแพร่ระบาดได้เร็วกว่าสายพันธุ์อื่นๆ  และมีอัตราการติดเชื้อซ้ำสูงกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ
• เชื้อไวรัสเข้าสู่ร่างกายมนุษย์ได้ง่ายขึ้น ติดต่อกัรง่ายแล้วไวขึ้นกว่าเดิม
• เมื่อติดเชื้อแล้ว อาการที่แสดงออกมาจะน้อยมาก หรือแทบไม่มีเลย รวมถึงยังไม่มีข้อมูลที่บ่งบอกแน่ชัดว่า จะทำให้มีการเจ็บป่วยหรือการติดเชื้อรุนแรงขึ้นมากน้อยแค่ไหน
• อาจดื้อต่อวัคซีน หรือต้านต่อวัคซีนที่เราฉีดป้องกัน
• กรณีหากคนที่เคยติดเชื้อโควิดมาแล้ว สามารถติดซ้ำได้จากเชื้อโอมิครอน

เราตรวจเจอเคสแรกของโลกที่ประเทศบอสซาวานา (Botswana) ในทวีปแอฟริกาในห้องทดลองด้าน HIV ของ Harvard ที่ไปตั้งอยู่ที่โน่น แล้วพบว่าตัวอย่างที่ตรวจจำนวนหนึ่งมีความผิดปกติแล้วจึงทำการแจ้งให้ทั่วโลกทราบ อย่างไรก็ตาม ได้มีการระบาดขึ้นมาอย่างรวดเร็ว รวมถึงมีคนที่ติดเชื้อเดินทางออกจากแอฟริกาไปแล้วทั่วโลก

จนถึงวันที่เขียนบทความนี้ เราพบการติดเชื้อไปแล้วกว่า 90 ประเทศ อาทิ แอฟริกาใต้, บอตสวานา, นามิเบีย, เอสวาตินี,มาลาวี, โมซัมบิก, ซิมบับเว, เลโซโท, เบลเยียม, ฮ่องกง, อิสราเอล, ออสเตรเลีย, สหราชอาณาจักร, เยอรมนี, แคนาดา อิตาลี เดนมาร์ก เนเธอร์แลนด์ สาธารณรัชเช็ก (ข้อมูล ณ วันที่ 30 พ.ย. 2021)

โดยประเทศที่พบผู้ติดเชื้อเพิ่มสูงขึ้นและมีรายงานอย่างต่อเนื่อง ได้แก่ สหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส เยอรมนี

จากข้อมูลปัจจุบันเราพบว่าสายพันธุ์ Omicron นี้ติดต่อเร็วและง่ายกว่าเดลต้า ดังกราฟการระบาดในประเทศแอฟริกาใต้ที่มีเคสมากที่สุด จะเห็นว่า summer wave (เส้นสีดำ) จะมีความชันของกราฟมากกว่าเวฟอื่นๆ ซึ่งยิ่งชันมากก็หมายถึงเคสขึ้นเร็ว โดย summer wave ก็หมายถึง สายพันธุ์โอไมครอนนั่นเอง

นี่เป็นคำถามที่ทุกคนอยากรู้ จนถึงวันนี้ เรายังไม่ทราบ เพราะการตรวจสอบยังไม่สิ้นสุด แต่คาดว่าจะมีการดื้อต่อวัคซีนบ้าง บางส่วนแต่เนื่องจากประเทศแอฟริกาใต้ ที่ติดเชื้อกันเยอะและเร็ว ยังมีปัญหาเรื่องการฉีดวัคซีนสองโดสต่ำมาก ไม่ถึง 50% ของประชากร ซึ่งน้อยกว่าประเทศไทย ทั้งที่มีวัคซีนเพียงพอเหลือเฟือ จึงทำให้เห็นเคสเยอะ

แต่จากการตรวจทางห้องปฎิบัติการพบว่ามีการดื้อต่อภูมิคุ้มกันธรรมชาติแน่นอน  เพราะเราเห็นคนที่เคยติดเชื้อไปแล้ว มีการติดเชื้อซ้ำจำนวนมาก ซึ่งแปลว่าภูมิคุ้มกันธรรมชาติไม่เพียงพอต่อการป้องกัน

ข่าวดีคือวัคซีนที่เราฉีดกันมาแล้ว จะทำให้โรคมีความรุนแรงลดลงไปมาก

จนถึงปัจจุบัน เราเชื่อว่าโอไมครอน ไม่ได้ก่อนโรครุนแรงไปมากกว่าเดลต้า เพราะรายงานจากหลายแหล่งทั่วโลกยืนยันตรงกันว่าอาการของโอไมครอน ดูค่อนข้างเป็นไม่มาก หลายรายมีอาการคล้ายหวัด  ในส่วนของการรักษาไม่ว่าสายพันธุ์ไหน ก็จะรักษาเหมือนกันคือแบ่งผู้ป่วยเป็นสีเขียว เหลือง แดง แบบเดียวกัน และเฉพาะผู้ป่วยสีเขียวเท่านั้น ที่รักษาเองที่บ้านได้

หากติดเชื้อโอมิครอน (Omicron) อาจทำให้มีอาการดังข้างล่างต่อไปนี้ แต่ส่วนมากที่ตรวจเจอจะมีอาการไม่รุนแรง สามารถรักษาที่บ้านได้

• จมูกอาจจะยังได้กลิ่น
• ลิ้นรับรสได้เป็นปกติ
• มีไข้เพียงเล็กน้อย หรือไม่สบายประมาณ 1-2 วัน
• ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ อ่อนเพลีย
• มีอาการไอ หรือระคายคอ เพียงเล็กน้อย
• ในกลุ่มโรคเรื้อรัง หาดติดเชื้ออาจมีอาการรุนแรงกว่าคนปกติทั่วไป

สุดท้ายนี้โอไมครอนก็เป็นตัวอย่างหนึ่งที่ทำให้เราเห็นว่าเราอาจจะต้องอยู่กับ COVID-19 ไปอีกนาน เพราะเชื้อก็มีการกลายพันธุ์เรื่อยๆ ในแต่ละปี และเราอาจจะต้องมีการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นปีละครั้งแบบเดียวกับไข้หวัดใหญ่ไปเรื่อยๆ  โดยฉพาะคนไข้กลุ่มเสี่ยง โรคเรื้อรัง เด็กเล็กและผู้สูงอายุ