ปวดฟันกราม คืออะไร หาสาเหตุ วิธีรักษา และการป้องกัน

ปวดฟันกราม เป็นอาการที่เกิดขึ้นเมื่อฟันกรามที่ตั้งอยู่ด้านในสุดของปากมีปัญหา สาเหตุของการปวดฟันอาจมาจากหลายสาเหตุแต่ละสาเหตุก็ต้องการวิธีการรักษาที่แตกต่างกัน อาการปวดฟันอาจแสดงออกมาในหลายรูปแบบ เช่น ปวดเมื่อกินของร้อนหรือเย็น เหงือกบวมหรือมีเลือดออก บางครั้งยังเกิดอาการเจ็บปวดร่วมกับอาการอื่น ๆ เช่น มีไข้ ปวดศีรษะ เจ็บบริเวณหู และปวดขากรรไกรได้

ฟันกรามประกอบด้วยฟัน 12 ซี่ทั้งหมด แบ่งเป็นซี่ซ้าย และซี่ขวา ในด้านบนและด้านล่าง ซึ่งรวมถึงฟันที่ฝังอยู่ใต้เหงือกหรือเรียกว่าฟันคุดด้วย ผู้ที่เคยถอนหรือผ่าฟันคุดจะมีจำนวนฟันกรามที่น้อยกว่า 12 ซี่ อาการปวดฟันชนิดนี้สามารถส่งผลต่อคุณภาพชีวิตประจำวันได้มาก เนื่องจากฟันกรามเป็นฟันที่มีบทบาทสำคัญในการบดเคี้ยวอาหารของเราทุกคน

อาการปวดฟันกราม คือ ความรู้สึกไม่สบายหรือเจ็บปวดบริเวณฟันกราม ซึ่งเป็นฟันขนาดใหญ่แบนที่อยู่ด้านในสุดของช่องปาก มีหน้าที่สำคัญในการบดเคี้ยวอาหาร หากเกิดอาการปวดฟันกรามจะทำให้รู้สึกกังวล เพราะอาจส่งผลต่อการรับประทานอาหาร การดื่ม และการพูดคุยได้ ระดับความเจ็บปวดแตกต่างกัน ตั้งแต่เจ็บน้อยจนถึงปวดรุนแรง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสาเหตุที่แท้จริงของอาการ และหากมีอาการอื่นๆ เช่น จมูกไม่ได้กลิ่น ก็สามารถปรึกษาแพทย์ได้

• ฟันคุด

ฟันคุดเป็นปัญหาที่เกิดจากฟันกรามซี่สุดท้ายฝังตัวอยู่ใต้เหงือกหรือกระดูกโดยที่ไม่ขึ้นมาเองได้ หากไม่ได้รับการรักษาอาจนำไปสู่ปัญหาอื่น ๆ เช่น ฟันผุ โรคเหงือก หรือติดเชื้อ ทันตแพทย์จึงแนะนำให้ถอนหรือผ่าฟันคุดออก อาการของฟันคุด ได้แก่ ปวดบริเวณฟันกราม เหงือกบวมแดง ปวดขากรรไกร เห็นจุดสีขาวแข็งเล็ก ๆ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของฟัน คุดโผล่ขึ้นมาเหนือเหงือกด้านหลังฟันกรามเล็กน้อย

• ฟันผุ

ฟันผุเป็นปัญหาที่เกิดจากผิวฟันเกิดรูเล็ก ๆ จากการผุกร่อน สาเหตุหลักมาจากการดูแลความสะอาดฟันไม่ดี เช่น แปรงฟันผิดวิธี ไม่บ่อย ใช้ยาสีฟันไม่มีฟลูออไรด์เพียงพอ อาการของฟันผุ ได้แก่ ปวดฟันกราม เสียวฟัน พบหลุมเล็ก ๆบนผิวฟัน ปวดมากขึ้นเมื่อกินอาหารร้อน เย็น หวาน การรักษาขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรง เช่น ใช้ฟลูออไรด์ อุดฟัน รักษารากฟัน หรือถอนฟัน

• ฟันแตก

ฟันแตกเป็นปัญหาที่เกิดจากหลายสาเหตุ เช่น สูงวัย กัดของแข็งรุนแรง หรือเกิดอุบัติเหตุทำให้ฟันกระแทก วิธีรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรง เช่น อุดฟัน ครอบฟัน รักษารากฟัน หรือวิธีอื่นตามดุลยพินิจของทันตแพทย์ อาการร่วมกับปวดฟัน ได้แก่ ปวดฟันช่วงสั้น ๆ โดยเฉพาะเวลาเคี้ยว รู้สึกเสียวหรือปวดเมื่อกินของร้อนเย็น เหงือกรอบฟันแตกมีอาการบวม ควรไปพบทันตแพทย์เพื่อตรวจรักษาอย่างถูกต้อง

• ปริทันต์อักเสบ (Periodontitis)

ปริทันต์อักเสบเป็นโรคที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียสะสมอย่างหนาแน่นในเหงือกและรอบ ๆ ฟัน การรักษาขึ้นอยู่กับความรุนแรง เช่น ขูดหินปูน ทำความสะอาดฟัน ยาปฏิชีวนะ หรือผ่าตัด โดยทันตแพทย์จะเป็นผู้พิจารณาวิธีที่เหมาะสมอาการเริ่มแรก ได้แก่ เลือดออกตอนแปรงฟันหรือใช้ไหมขัด ต่อมาเหงือกจะเลือดและเจ็บ มีกลิ่นปากเหม็น เหงือกร่น รู้สึกรสไม่พึงประสงค์ในปาก ควรไปพบทันตแพทย์เพื่อรักษาอย่างเหมาะสม

• ฝีในฟัน

ฝีในฟันเกิดจากแบคทีเรียเข้าไปในโพรงประสาทฟัน ซึ่งเป็นบริเวณที่มีเส้นเลือดและประสาท สาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ ฟันผุที่ยังไม่ได้รักษา หรือรอยแตกที่ฟัน

อาการปวดฟันกรามสามารถบรรเทาได้ด้วยการดูแลตัวเองที่บ้านอย่างง่ายๆ อย่างไรก็ดี จำเป็นต้องระลึกไว้ว่าวิธีเหล่านี้ช่วยบรรเทาอาการได้เพียงชั่วคราวและอาจไม่สามารถระบุสาเหตุที่แท้จริง หากอาการยังคงมีอยู่หรือรุนแรงขึ้น ต้องไปพบทันตแพทย์ นี่คือวิธีดูแลตัวเองที่บ้าน

• รับประทานยาแก้ปวดจากร้านขายยา เช่น ไอบูโพรเฟนหรืออะเซตามิโนเฟน แต่ต้องระวังอาการข้างเคียงและปรึกษาแพทย์หากจำเป็น
• ประคบด้วยถุงน้ำแข็งหรือวัตถุเย็น เพื่อลดการอักเสบและความรู้สึกเจ็บปวด
• บ้วนปากด้วยน้ำเกลืออุ่น เพื่อฆ่าเชื้อโรค ลดการอักเสบ และบรรเทาอาการปวด

การดูแลตนเองที่บ้านสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดฟันกรามชั่วคราวได้ แต่สิ่งสำคัญคือต้องระบุสาเหตุที่แท้จริงของอาการปวดฟัน เพื่อให้การรักษาโดยทันตแพทย์สามารถจัดการกับต้นเหตุได้อย่างมีประสิทธิภาพและช่วยรักษาอาการปวดฟันได้ในระยะยาว การรักษาโดยทันตแพทย์มีวิธีดังนี้

• การอุดฟันที่ผุจนเป็นโพรง ทันตแพทย์จะเอาส่วนที่ผุออก แล้วอุดฟันด้วยวัสดุอุดฟัน ขั้นตอนนี้ช่วยฟื้นฟูการทำงานของฟันและบรรเทาอาการปวด
• การรักษารากฟัน หากมีฝีในฟันหรือการผุรุนแรงถึงเนื้อฟัน อาจจำเป็นต้องรักษารากฟัน ในระหว่างขั้นตอนนี้ เนื้อเยื่อที่ติดเชื้อจะถูกเอาออก ตามด้วยการทำความสะอาดฟัน และอุดฟันเพื่อป้องกันการติดเชื้อเพิ่มเติม
• การขูดหินปูนและกรอฟัน ในกรณีที่เกิดโรคเหงือก เช่น เหงือกอักเสบและปริทันต์อักเสบ ทันตแพทย์อาจทำการขูดหินปูนและกรอรากฟัน ขั้นตอนการทำความสะอาดอย่างล้ำลึกนี้จะขจัดคราบหินปูนและแบคทีเรียออกจากใต้ขอบเหงือก และทำให้รากฟันเรียบขึ้นเพื่อช่วยให้เหงือกยึดเกาะกับฟันได้ดีขึ้น

การป้องกันมีประโยชน์มากกว่าการรักษาตอนที่เริ่มมีปัญหา หากพูดถึงการรักษาอาการปวดฟันกรามเช่นเดียวกัน เราสามารถลดความเสี่ยงให้น้อยลงได้โดยการรักษาความสมดุลในช่องปากของเรา นี่คือคำแนะนำที่มีประโยชน์เพื่อให้ฟันกรามของคุณแข็งแรงและป้องกันอาการปวดฟันดังนี้

• การรักษาสุขภาพช่องปากที่ดี ควรแปรงฟันอย่างน้อย 2 ครั้งต่อวัน โดยใช้ยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์และแปรงฟันที่มีขนนุ่ม อย่าลืมใช้ไหมขัดฟันเพื่อขจัดเศษอาหารและคราบจุลินทรีย์ระหว่างฟันและเหงือกของคุณ
• ปรับสมดุลอาหาร ลดการบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลและกรด เน้นการบริโภคผลไม้ ผัก ผลิตภัณฑ์นม และธัญพืชที่ไม่เป็นกรด เพื่อรักษาสุขภาพฟันของคุณ
• ควรนัดตรวจสุขภาพฟันและทำความสะอาดฟันทุก ๆ หกเดือน เพื่อให้ทันตแพทย์สามารถตรวจพบสัญญาณของปัญหาทันตกรรมในระยะเริ่มแรก และให้การดูแลป้องกันเพื่อให้ฟันกรามของคุณอยู่ในสภาพดีเยี่ยม

อาการปวดฟันกรามอาจสร้างความรำคาญให้กับชีวิตประจำวันของคุณและลดความเพลิดเพลินในการรับประทานอาหารอย่างมีความสุขได้เป็นอย่างมาก การทราบถึงสาเหตุของปัญหานี้ และการรักษาให้ทันท่วงทีเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง นอกจากนี้การใช้วิธีการป้องกันก็เป็นสิ่งสำคัญในการรักษาสุขภาพฟันให้คงอยู่ในสภาพที่ดีตลอดเวลา จึงควรทำความสะอาดรักษาช่องปากและฟันอย่างสม่ำเสมอ การตรวจสุขภาพช่องปากเป็นประจำเพื่อตรวจพบปัญหาในระยะเริ่มต้นและรักษาตามคำแนะนำของทันตแพทย์ เช่นการรักษาปากนกกระจอก เป็นสิ่งที่ไม่ควรละเลย เพราะเมื่อเกิดปัญหาจะได้รักษาให้เร็วที่สุด