หัวนมบอด คืออะไร? ปัญหาของสาว ๆ และคุณแม่ให้นมลูก แก้ไขได้

หัวนมบอด (Inverted nipple) หมายถึงหัวนมที่มีลักษณะแบนหรือยุบเข้าไปข้างใน แทนที่จะโผล่ออกมาเหมือนหัวนมปกติที่เราคุ้นเคยกัน ซึ่งปัญหาหัวนมบอดอาจเกิดขึ้นทั้งสองข้างหรือเพียงข้างใดข้างหนึ่งก็ได้ ความผิดปกติในหัวนมไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะกับเพศหญิงเท่านั้น แต่เพศชายก็สามารถประสบกับปัญหานี้ได้เช่นกัน ในบางกรณีหัวนมผิดปกติอาจเกิดขึ้นตั้งแต่เกิดมา ในขณะที่ในบางกรณีอาจเกิดขึ้นในภายหลัง สาเหตุของภาวะผิดปกติในหัวนมสามารถมีได้หลายประการ

ปัญหาหัวนมบอดสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งผู้หญิงและผู้ชายโดยสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดปัญหานี้คือ การมีพื้นฐานหัวนมที่เล็กเกินไป หรือท่อน้ำนมที่สั้นกว่าปกติ ท่อน้ำนมสั้นหรือการรั้งตัวเข้าไปด้านใน นอกจากนี้ หัวนมบอดอาจเกิดขึ้นในภายหลังจากสาเหตุเช่น มีแผลที่เต้านม เช่น จากการผ่าตัดเพื่อลดขนาดหน้าอกให้เล็กลง ทำให้เกิดพังผืดในเนื้อเยื่อเต้านมผล หรือผลกระทบจากกระบวนการรักษาโรคมะเร็งเต้านม

สาเหตุที่กล่าวมาข้างต้นจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในเนื้อเยื่อเต้านม ที่ส่งผลให้ท่อน้ำนมถูกรั้งและหัวนมถูกดึงเข้าข้างใน นอกจากนี้ยังสามารถเกิดขึ้นได้จากการให้นมลูกโดยวิธีที่ไม่ถูกต้อง

ลักษณะของหัวนมบอดมีด้วยกัน 3 ระดับ ดังนี้

หัวนมบอดในระดับที่ 1 หรือระดับขั้นต้น จะมีลักษณะที่หัวนมยุบเข้าไปในเต้านมเล็กน้อยเท่านั้น สภาวะนี้ไม่เป็นอาการถาวร สามารถใช้มือดึงหัวนมออกได้หรือหัวนมอาจยื่นออกมาเมื่อร่างกายได้รับกระตุ้น เช่น อากาศหนาวเย็น การสัมผัส การดูด หรือความรู้สึกทางเพศ แต่สภาวะหัวนมบอดในระดับเบื้องต้นนี้ไม่มีผลกระทบต่อร่างกายและยังคงให้นมบุตรได้ตามปกติ วิธีการแก้ไขในระยะเบื้องต้นสามารถทำได้โดยการหมั่นดึงหัวนมบ่อย ๆ หรือใช้อุปกรณ์ที่ใช้ระบบสุญญากาศช่วยในการดึงหัวนมออกมา

หัวนมบอดระดับกลางมีลักษณะที่หัวนมบุ๋มลงไปในเต้านมอย่างลึกมากกว่าระดับเบื้องต้น การดึงออกมาอาจเป็นไปได้ยากลำบากบ้าง หากสามารถดึงออกมาได้หัวนมอาจยื่นออกมาจากเต้านมชั่วคราว สภาวะแบบนี้ยังไม่มีผลกระทบมากนักต่อคุณแม่ ซึ่งยังสามารถให้นมบุตรได้ตามปกติ แต่บางครั้งอาจจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยแก้ไขหัวนมบอดหากมีปัญหาอื่น ๆ เช่น ปัญหาท่อน้ำนมสั้น อาจจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยในการแก้หัวนมบอด

หัวนมบอดในระดับรุนแรงมีลักษณะที่หัวนมยุบตัวลงไปลึกมาก สภาวะนี้เป็นสภาวะถาวรซึ่งเกิดจากการรั้งตัวและขัดขวางท่อน้ำนมภายใน เมื่อเกิดสภาวะแบบนี้ หัวนมจะไม่สามารถดึงขึ้นมาได้โดยใช้มือหรืออุปกรณ์ใด ๆ สำหรับคุณแม่ที่มีลักษณะหัวนมแบบนี้อาจทำให้รู้สึกไม่มั่นใจเกี่ยวกับความสวยงาม และสำคัญที่สุดคือคุณแม่ที่มีหัวนมแบบนี้ไม่สามารถให้นมบุตรได้ตามปกติ จำเป็นต้องรับการรักษาและแก้ไขปัญหาหัวนมบอดผ่านการผ่าตัดโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

การตรวจดูหัวนมสามารถทำได้โดยใช้วิธีของวอลเลอร์ (WALLER) ดังนี้:

1. การวางนิ้ว

ให้นำนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้วางทาบกับผิวหนังเต้านม บริเวณรอยต่อระหว่างฐานหัวนมและปานนม

2. การบีบนิ้ว

จากนั้นกดนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ลงไปเล็กน้อยแล้วบีบเข้าหากัน แล้วจับหัวนมขึ้นมาเบา ๆ

3. การตรวจสอบความยาวของหัวนม

หากหัวนมมีความยาวปกติ คุณจะสามารถจับหัวนมได้ ซึ่งแสดงว่าหากมีลูก ทารกจะสามารถดูดนมได้ อย่างไรก็ตามหากหัวนมมีขนาดสั้นหรือแบนเกินไป หัวนมจะผลุบลงไประหว่างนิ้วมือ ซึ่งอาจเข้าข่ายหัวนมบอดระดับ 1 หรือ 2 ก็ได้ และหากดึงหัวนมไม่ออกเลยอาจเข้าข่ายหัวนมบอดระดับ 3

4. หากไม่แน่ใจ ควรพบแพทย์

หากคุณไม่แน่ใจว่าการตรวจด้วยตนเองทำได้ถูกต้องหรือไม่ คุณควรไปพบแพทย์ สูตินรีแพทย์ หรือศัลยแพทย์ตกแต่งเพื่อทำการตรวจวินิจฉัยและได้รับคำแนะนำในการรักษาต่อไป

คุณแม่บางท่านอาจมีความกังวลใจเกี่ยวกับการให้นมลูก ว่าหัวนมบอดให้นมลูกได้ไหม อย่างไรก็ตามหากหัวนมบอดของคุณไม่อยู่ในสภาวะที่รุนแรง คุณสามารถให้นมลูกได้อย่างปกติได้ ฉะนั้นเรามีคำแนะนำที่ดีให้กับคุณแม่เพื่อการให้นมลูกอย่างถูกต้อง

การประคองลูกให้อยู่ในท่าที่ถูกต้องเป็นเรื่องสำคัญในการให้นมบุตร เพราะการทำเช่นนี้จะช่วยให้หัวนมยื่นออกมาได้ ลองพยายามให้ลูกอ้าปากกว้างและงับเต้านมให้ลึกถึงลานนม จะทำให้ลูกสามารถดูดนมได้ดียิ่งขึ้นและลดอาการบาดเจ็บบริเวณหัวนมของคุณแม่ด้วย

การใช้เทคนิคฮอฟแมน (Hoffman Technique) เป็นวิธีที่ดีในการบริหารหัวนมโดยวางนิ้วหัวแม่มือทั้งสองข้างลงบนลานนมในทิศทางตรงกันข้ามกัน จากนั้นกดนิ้วทั้งสองลงเล็กน้อยพร้อมกับดึงแยกนิ้วทั้งสองออกไปด้านข้างจนรู้สึกตึง จากนั้นเปลี่ยนตำแหน่งการวางนิ้วแล้วทำซ้ำ คุณสามารถเริ่มทำจากตำแหน่งด้านซ้ายและขวาก่อน แล้วค่อยเปลี่ยนเป็นตำแหน่งด้านบนและล่าง ควรทำการบริหารหัวนมตามขั้นตอนเหล่านี้ไปเรื่อย ๆ ทุกครั้งหลังจากอาบน้ำหรือก่อนให้ลูกเข้าเต้า

อีกวิธีหนึ่งในการดูแลหัวนมคือการใช้อุปกรณ์ช่วยดึงหัวนม คุณสามารถใช้มือบีบลูกยางพร้อมกับวางแก้วครอบหัวนมลงบนบริเวณลานนม จากนั้นปล่อยมือที่บีบลูกยางออก ให้ทำข้างละ 10 นาที วันละ 2 ครั้ง หลังจากอาบน้ำ นอกจากนี้ยังสามารถใช้เครื่องปั๊มนมเพื่อให้หัวนมยื่นออกมาแล้วจึงให้ลูกเข้าเต้าได้

ก่อนที่จะให้นมบุตร คุณสามารถกระตุ้นความรู้สึกบริเวณหัวนมได้ โดยใช้นิ้วมือคลึงบริเวณรอบหัวนม เพื่อกระตุ้นให้หัวนมยื่นขึ้น จากนั้นใช้ผ้าชุบน้ำเย็นแตะเบาๆ วิธีนี้เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยให้หัวนมไม่บอดและสามารถให้นมบุตรได้อย่างสะดวกสบาย

วิธีรักษาหัวนมบอด

การแก้หัวนมบอดมีหลายวิธีที่สามารถนำมาใช้ได้ โดยขั้นแรกคือการเลือกใช้วิธีที่เหมาะกับลักษณะของหัวนมบอด เราสามารถทำการรักษาเบื้องต้นด้วยตนเองได้ หากหัวนมเรียบหรือยุบลงไม่มากนัก แต่หากมีอาการรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์หรือใช้เครื่องมือช่วยในการรักษาเพื่อความเหมาะสม นอกจากนี้ ยังมีวิธีการรักษาหัวนมบอดที่แบ่งออกเป็น 3 วิธีหลัก ได้แก่

• สำหรับการแก้หัวนมบอดที่ไม่มีอาการรุนแรง หัวนมยุบลงเล็กน้อย สามารถทำการรักษาด้วยการใช้มือได้ แต่จำเป็นต้องมีการทำอย่างสม่ำเสมอทุกวัน และใช้เวลานานหลายเดือนเพื่อให้เกิดผลชัดเจน วิธีการใช้มือในการแก้หัวนมบอดมีหลายวิธีดังนี้
• การใช้นิ้วกดแยก: ใช้นิ้วชี้สองนิ้ววางลงบนลานนม จากนั้นกดนิ้วทั้งสองลงเล็กน้อยแล้วดึงแยกนิ้วทั้งสองออกไปด้านข้างเพื่อให้หัวนมยื่นออกมา ทำซ้ำขั้นตอนเบื้องต้น 2-3 ครั้ง และควรทำเป็นประจำทุกวัน
• การใช้นิ้วบีบดึงขณะอาบน้ำ: ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้คีบดึงหัวนมขึ้นมาเบา ๆ ขณะอาบน้ำ ทำซ้ำต่อเนื่อง 2-3 ครั้ง และควรทำเป็นประจำทุกครั้งที่อาบน้ำ เพื่อลดการสร้างพังผืดที่ทำให้หัวนมถูกดึงรั้งเข้าไปด้านใน
• การบีบเต้านม: ใช้มือบีบเต้านมทั้งสองข้างให้เข้าหากัน จากนั้นใช้นิ้วคีบหัวนมขึ้นมา ทำซ้ำอย่างน้อย 20 ครั้ง และควรทำเป็นประจำทุกวันเพื่อได้ผลลัพธ์ที่ดี
• การกระตุ้นหัวนม: กระตุ้นความรู้สึกบริเวณหัวนม เป็นวิธีการแก้หัวนมบอดโดยการใช้นิ้วมือสองนิ้วจับบริเวณหัวนมแล้วหมุนไปมาเบา ๆ คลึงหัวนมนานติดต่อกัน 30 วินาที โดยเฉพาะคุณแม่ป้ายแดงให้นมให้ลูก สามารถใช้วิธีนี้ได้ นอกจากนี้ คุณแม่ยังสามารถเพิ่มขั้นตอนการนำผ้าชุบน้ำเย็นมาวางลงบนเต้านมเพื่อกระตุ้นหัวนมเพิ่มเติมได้

สำหรับการรักษาหัวนมบอดที่เป็นขั้นปานกลางหรือไม่รุนแรง คุณสามารถใช้เครื่องมือและอุปกรณ์ช่วยแก้ไขปัญหาได้ เนื่องจากมีความสะดวกและมีประสิทธิภาพมากกว่าการใช้นิ้วมือ อย่างไรก็ตาม การเลือกใช้เครื่องมือที่มีคุณภาพดีเป็นสิ่งสำคัญ โดยควรเลือกเครื่องมือที่ทำจากวัสดุมาตรฐาน ปลอดภัยและคงทน และไม่มีสารปนเปื้อนอันตรายต่อเด็ก นอกจากนี้ควรทำความสะอาดหัวนมและอุปกรณ์ก่อนและหลังการใช้งาน

การใช้ที่ปั๊มหัวนม

ที่ปั๊มหัวนมมีลักษณะเป็นลูกยางด้านหนึ่ง และถ้วยพลาสติกครอบหัวนมอีกด้านหนึ่ง การใช้งานเป็นการบีบลูกยางแล้วนำถ้วยครอบลงบริเวณหัวนม จากนั้นปล่อยมือที่บีบลูกยางออก แล้วทำซ้ำอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้หัวนมกลับสู่สภาพปกติ

การใช้อุปกรณ์กดลานนมหรือปทุมแก้ว

ปทุมแก้วเป็นอุปกรณ์ที่ช่วยในการรักษาหัวนมบอด โดยมีลักษณะเป็นพลาสติกแข็งใส ที่มีสองชั้น ด้านบนเป็นฝาครอบรูปโดมและมีรูสำหรับระบายอากาศ ส่วนฐานด้านล่างมีทั้งแบบนิ่มและแบบแข็ง โดยแบบแข็งจะมีแรงกดที่สูงกว่า เหมาะสำหรับผู้ที่มีหัวนมยุบลงไปลึกมากกว่า

ส่วนแบบนิ่มทำจากซิลิโคน ทำให้สวมใส่ได้อย่างสบาย ใช้งานโดยการนำปทุมแก้วครอบหัวนมใหญ่ให้อยู่ตรงกลางรูวงกลมของฐาน แรงกดจากปทุมแก้วจะช่วยนวดผิวบริเวณลานนมให้อ่อนนุ่มขึ้น และช่วยให้หัวนมยื่นออกมาได้มากขึ้น ควรสวมปทุมแก้วใต้ชุดชั้นในตลอดเวลา อย่างน้อย 8 ชั่วโมงต่อวัน และถอดออกในช่วงเวลาที่นอนหลับ ระยะเวลาในการสวมใส่แต่ละคนอาจแตกต่างกันไป อาจใช้เวลาเพียง 1-2 สัปดาห์หรืออาจเป็นเดือนก็ได้

การรักษาหัวนมบอดรุนแรง

หัวนมบอดขั้นรุนแรงมักจะต้องการการรักษาที่เหมาะสมที่สุด เนื่องจากวิธีการรักษาอื่น ๆ เช่นการใช้มือหรืออุปกรณ์อาจไม่ได้ผล การผ่าตัดเป็นวิธีการที่ได้รับการแนะนำอย่างแพร่หลายในกรณีที่หัวนมบอดรุนแรง กระบวนการผ่าตัดจะเน้นการตัดบริเวณฐานของหัวนม แล้วทำการเลาะยืดและพังผืดท่อน้ำนมที่อุดตันอยู่ภายใน บางครั้งแพทย์อาจทำการผ่าตัดจากกลางหัวนมก็ได้ ทั่วไปแล้ว แพทย์จะพยายามเก็บท่อน้ำนมเพื่อใช้ในการให้น้ำนมบุตรในอนาคต การผ่าตัดจะทำให้หัวนมเกิดการยืดออกมาตามปกติและเมื่อเสร็จสิ้นจะทำการเย็บแผลเพื่อป้องกันหัวนมบอดกลับมาอีกครั้ง

หัวนมบอดไม่ได้อันตรายต่อสุขภาพของคุณ ดังนั้นคุณไม่ต้องกังวล อย่างไรก็ตามในบางกรณีที่หัวนมบอดในระดับความรุนแรง อาจทำให้คุณไม่สามารถให้น้ำนมแก่ลูกได้ นอกจากนี้ หากคุณมีความกังวลเกี่ยวกับการขาดความมั่นใจและต้องการให้หน้าอกสวยงามมากยิ่งขึ้น คุณสามารถแก้ไขปัญหาหัวนมบอดได้ด้วยตนเองอย่างง่าย ๆ โดยใช้นิ้วมือหรืออุปกรณ์ช่วยในการดึงหัวนมออก แต่หากการแก้ไขด้วยวิธีเหล่านี้ไม่ได้ผลอย่างที่คาดหวัง ที่ รัตตินันท์ เมดิคอล เซ็นเตอร์มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญที่มีประสบการณ์ในการผ่าตัดแก้ไขปัญหาหน้าอก ซึ่งจะช่วยคลายกังวลในเรื่องการให้นมแก่ลูกและเพิ่มความสวยงามของหน้าอกได้