ภาวะ ค่าน้ําตาลในเลือด สูง เป็นอย่างไร

การตรวจเองที่บ้าน ใช้เครื่องตรวจน้ำตาลในเลือด (Glucometer) ซึ่งสะดวกและรวดเร็ว

วิธีตรวจระดับน้ำตาลในเลือด

1. ล้างมือให้สะอาดและเช็ดให้แห้ง
2. ใช้เข็มเจาะปลายนิ้ว (มักใช้ด้านข้างนิ้ว เพื่อเจ็บน้อย)
3. บีบเอาหยดเลือดออกมาหยดใส่แถบทดสอบ (Test Strip)
4. ใส่แถบทดสอบเข้าเครื่องอ่านค่า
5. รอผลภายในไม่กี่วินาที

ข้อดี : ตรวจได้บ่อย สะดวก พกพาได้
ข้อเสีย : ต้องเจาะเลือด และมีค่าใช้จ่ายเรื่องแถบตรวจ

มักใช้ในโรงพยาบาล เพื่อวินิจฉัยหรือประเมินระยะยาว

ชนิดการตรวจระดับน้ำตาลในเลือด

• FBS (Fasting Blood Sugar) – ตรวจตอนเช้า ขณะอดอาหาร 8–12 ชม.
• OGTT (Oral Glucose Tolerance Test) – ตรวจน้ำตาลก่อนและหลังดื่มน้ำตาล 75 กรัม
• HbA1c – วัดระดับน้ำตาลเฉลี่ยย้อนหลัง 2–3 เดือน (ไม่ต้องอดอาหาร)

ข้อดี : แม่นยำ ใช้สำหรับวินิจฉัยโรค

ข้อเสีย : ต้องไปโรงพยาบาล ใช้เวลา และค่าใช้จ่ายมากกว่า

เหมาะกับผู้ป่วยเบาหวานที่ต้องติดตามน้ำตาลอย่างใกล้ชิด เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ หรือผู้ที่ควบคุมน้ำตาลยาก

• เซ็นเซอร์ติดไว้ใต้ผิวหนัง ตรวจทุกไม่กี่นาที
• เชื่อมกับสมาร์ทโฟนหรืออุปกรณ์อ่านค่า
• แสดงแนวโน้มกราฟน้ำตาลได้

ข้อดี : ไม่ต้องเจาะบ่อย เห็นแนวโน้มได้ละเอียด

ข้อเสีย : ราคาสูง อาจมีอาการแพ้บริเวณติดเซ็นเซอร์

• • ควรตรวจช่วงเช้า หลังงดอาหารอย่างน้อย 8–12 ชั่วโมง
  • ห้ามกินข้าวหรือของว่าง ดื่มได้แค่น้ำเปล่า
  • ใช้บ่อยที่สุดในการ วินิจฉัยเบาหวานหรือภาวะเสี่ยง

แนะนำ : ตรวจตอนเช้าหลังตื่นนอน ก่อนอาหารเช้า

• • ควรตรวจหลังจากเริ่มกินอาหาร 2 ชั่วโมงพอดี
  • ช่วยดูว่า ร่างกายควบคุมน้ำตาลหลังอาหารได้ดีไหม
  • เหมาะกับผู้ที่มีภาวะน้ำตาลขึ้นสูงหลังอาหาร หรือผู้ป่วยเบาหวาน

แนะนำ : บันทึกเวลาที่เริ่มกินอาหารไว้ แล้วตรวจให้ตรงเป๊ะ 2 ชั่วโมงหลังจากนั้น

• • ตรวจได้ตลอดเวลา ไม่จำเป็นต้องงดอาหาร
  • ใช้ดูค่าเฉลี่ยน้ำตาลในเลือดย้อนหลัง 2–3 เดือน
  • เหมาะกับการติดตามผลระยะยาวของผู้ป่วยเบาหวาน

แนะนำ : ตรวจประมาณทุก 3 เดือน หากเป็นเบาหวาน

• • ตรวจได้หลายช่วง ขึ้นอยู่กับสิ่งที่ต้องการดู เช่น :
  • ก่อนอาหาร
  • หลังอาหาร 2 ชม.
  • ก่อนนอน
  • ตื่นกลางดึก (ถ้ามีอาการน้ำตาลต่ำ)

แนะนำ : จดบันทึกเวลา-ค่า และเปรียบเทียบกับพฤติกรรมในวันนั้น เช่น อาหาร ออกกำลังกาย

สิ่งที่ควรทำ คือ งดอาหารอย่างน้อย 8–12 ชั่วโมง ก่อนตรวจ (ดื่มน้ำเปล่าได้) และตรวจตอนเช้าจะดีที่สุด เพราะระดับฮอร์โมนจะสม่ำเสมอ

สิ่งที่ไม่ควรทำ คือ ดื่มกาแฟ ชา น้ำหวาน หรือน้ำผลไม้ก่อนตรวจ เคี้ยวหมากฝรั่ง หรือดูดลูกอม (แม้จะเป็น “น้ำตาล 0%” บางชนิดก็อาจมีผล)

สิ่งที่ควรทำ คือ จับเวลา 2 ชั่วโมงนับจากเริ่มกินอาหารคำแรก และกินอาหารตามปกติ ไม่ควรเปลี่ยนเมนู

สิ่งที่ไม่ควรทำ คือ งดอาหารก่อนตรวจ เพราะจะทำให้ค่าที่ได้ไม่ใช่หลังอาหาร และตรวจก่อนครบ 2 ชั่วโมง หรือหลังเกินไปมากจะทำให้ค่าเพี้ยน

สิ่งที่ควรทำ คือ ไม่ต้องงดอาหาร สามารถตรวจได้ตลอดทั้งวัน

สิ่งที่ควรทำ คือ ล้างมือให้สะอาด และเช็ดให้แห้งก่อนเจาะ เพื่อลดความเสี่ยงจากน้ำตาลและสิ่งสกปรกบนผิว ใช้เลือดหยดแรกหรือตามคำแนะนำของเครื่อง
Tip : ถ้านิ้วเย็น เลือดไหลยาก แนะนำให้ล้างมือด้วยน้ำอุ่นหรือขยับมือก่อนเจาะ

ความเครียด หรือ การนอนดึกก่อนวันตรวจ การออกกำลังกายหนักก่อนตรวจตอนเช้า ดื่มแอลกอฮอล์ หรือสูบบุหรี่ในคืนก่อนหน้า

• ระดับน้ำตาลสูงเกินไปในเลือด

ระดับน้ำตาลสูงเกินไปในเลือด ทำให้เลือดข้น ไหลเวียนไม่ดี เซลล์ในร่างกายไม่สามารถดึงน้ำตาลไปใช้ได้ จะทำให้ขาดพลังงาน

• ภาวะคีโตนในเลือดสูง (DKA – Diabetic Ketoacidosis)

 ภาวะคีโตนในเลือดสูง พบมากในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 1 ร่างกายเผาผลาญไขมันแทนน้ำตาล จะทำให้เกิดการสะสมกรดคีโตนในเลือด มักมีอาการ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง หายใจหอบ กลิ่นปากเหมือนผลไม้ หากไม่ได้รับการรักษาทันที อาจช็อกหรือเสียชีวิตได้

• ภาวะน้ำตาลสูงรุนแรง (HHS – Hyperosmolar Hyperglycemic State)

ภาวะน้ำตาลสูงรุนแรง มักเกิดในผู้สูงอายุที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 โดยน้ำตาลในเลือดอาจสูง > 600 mg/dL จะทำให้ขาดน้ำอย่างรุนแรง หมดสติ หรือโคม่าได้

สำหรับผู้ที่เป็นเบาหวาน

• ยารับประทานลดน้ำตาลในเลือด เช่น Metformin, Sulfonylurea, DPP-4 inhibitors, SGLT2 inhibitors ฯลฯ
• อินซูลิน (สำหรับผู้ป่วยที่ควบคุมน้ำตาลด้วยยาเม็ดไม่ได้ หรือเป็นเบาหวานชนิดที่ 1)

หมายเหตุ :

• การปรับยา ต้องทำโดยแพทย์ เท่านั้น
• ห้ามปรับเอง เพราะเสี่ยงต่อภาวะน้ำตาลต่ำเกินไป

• ลดปริมาณคาร์โบไฮเดรต เช่น ข้าว ขนมปัง น้ำหวาน ของหวาน
• กิน ผัก-โปรตีน ให้มากขึ้น
• หลีกเลี่ยงอาหารทอด ของมัน และแอลกอฮอล์
• กินอาหารให้ เป็นเวลา และ แบ่งมื้อย่อย ๆ

Tip : ใช้วิธี “เลือกคาร์บดี” เช่น ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีท แทนคาร์บขัดขาว

• ช่วยให้ร่างกายใช้น้ำตาลได้ดีขึ้น
• แนะนำอย่างน้อย วันละ 30 นาที 3–5 วัน/สัปดาห์ เช่น เดินเร็ว วิ่ง ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน

ข้อควรระวัง : หากน้ำตาลในเลือดสูงมาก (>250 mg/dL) ควรปรึกษาแพทย์ก่อนออกกำลังกาย เพื่อป้องกันภาวะคีโตนสูง