ดูดไขมันอันตรายไหม? น่ากลัวไหม ต้องระวังเรื่องอะไรบ้าง

ดูดไขมันอันตรายไหม ?  ก็มีจริงและหลายคนกังวลปัญหานี้มาก ถึงแม้ว่าการ ดูดไขมัน จะมีมานานกว่า 40 ปี แต่ก็ยังมีความเข้าใจที่ไม่ถูกต้องหลายอย่าง และมีการดูดไขมันที่ไม่ได้มาตรฐานเกิดขึ้นมากมายจากสถานที่ให้บริการที่ไม่ได้มาตรฐาน จนทำให้เกิดอันตรายและเป็นข่าวอยู่เรื่อย ๆ ว่า ดูดไขมันแล้วเสียชีวิต ดูดไขมันอันตราย! จริง ๆ เราสามารถลดอันตรายได้ครับ ถ้าหากศึกษาข้อมูลให้ละเอียดถี่ถ้วนจนเกินความมั่นใจก่อนตัดสินใจ ดูดไขมัน

จนกระทั่งปี 1987 Dr Jeffrey Klein  ซึ่งเป็นแพทย์ผิวหนัง ได้คิดค้นวิธีที่เรียกว่า Tumescent คือใส่น้ำและยาชาเข้าใต้ผิวเป็นปริมาณมากเพื่อทำให้ชาและลดการเสียเลือดลง อีกทั้งทำให้การดูดไขมันง่ายขึ้น นับแต่นั้นมา วิธีการใส่ยาชาที่ผสมน้ำเกลือแบบนี้ ก็ถือเป็นมาตรฐานของการดูดไขมันยุคใหม่ไป ทำให้ อันตรายจากการดูดไขมัน ลดลงไปมาก

หลายคนอาจจะสงสัย ทำไมแพทย์ผิวหนังทำการดูดไขมันได้ จริง ๆ แล้วเป็นหนึ่งในหลักสูตรของหมอผิวหนังเลยนะครับ ในการให้ tumescent และดูดไขมันใต้ผิว เพื่อการรักษาก้อนไขมันบางอย่าง ที่สามารถทำได้ง่ายๆ ในคลินิก เช่น ดูดไขมันหน้าท้อง เพื่อลดก้อนไขมันที่หน้าท้องที่เกิดจากการฉีดอินซูลินติดต่อกันเป็นเวลานาน ๆ หรือการ ดูดไขมันหนอกคอ เพื่อรักษาก้อนที่หลังคอจากการใช้ยาสเตียรอยด์

หลังจากนั้น การดูดไขมันก็พัฒนามาต่อเนื่อง จากการดูดเฉยๆ โดยการต่อกับปั๊ม (ที่เราเรียกว่า suction) ก็ตามมาด้วยการใช้อุปกรณ์อื่นๆ ช่วยในการละลายไขมันก่อนการดูด โดยเจ้าแรกที่คิดค้นขึ้นมาคือเวเซอร์ ที่ใช้หลักการของอัตราซาวด์ที่สั่นสะเทือนเพื่อทำให้ไขมันสลายก่อนดูดไขมันออกมา

จากนั้น สารพัดอุปกรณ์ก็หลั่งไหลเข้าตลาด ทั้ง BodyTite , PAL Liposuction การดูดด้วยน้ำ แบบ waterjet การสลายไขมันด้วยเลเซอร์ ฯลฯ ซึ่งแน่นอน แต่ละอย่างก็ตามมาด้วยปัญหา หากใช้ไม่เป็นไม่เก่งพอ เพราะหลายชนิดมีความร้อนสูง เพราะหวังการละลายและกระชับผิว ซึ่งดูน่าตื่นเต้น แต่การที่ใส่ความร้อนเข้าไปแบบไม่ควบคุมให้ดี ก็อาจจะเกิดผิวไหม้ รอยบุ๋ม เป็นคลื่นๆได้เช่นกัน จึงอาจจะทำให้เกิด อันตรายจากการดูดไขมัน ได้

เดิมทีมีการใช้ยาชาในการดูดไขมัน ก็เพียงพอในการดูดบริเวณเล็กๆ เช่น ดูดไขมันใต้คาง หรือ ดูดไขมันต้นแขน โดยเฉพาะต้นแขน เพราะแขนเป็นทรงกลมที่มีหลายมุม การที่คนไข้สามารถหมุนตัว-พลิกตัวตลอดเวลาที่ทำ จะทำให้การดูดไขมันนั้นง่ายและสวยกว่าแน่นอน เพราะหากหลับไป การจัดท่าจะเป็นไปอย่างลำบากมากกว่า

ผิวหน้าท้องที่เป็นคลื่นหลังดูดไขมัน เกิดจากอุปกรณ์ดูดไขมันกลุ่มที่ให้พลังงานความร้อน ละลายไขมันแล้วเกิดควบคุมความร้อนไม่ได้

การวางยาสลบในระหว่างการดูดไขมัน เนื่องจากมีโอกาสที่จะทำให้ผู้ที่เข้ารับการรักษาอาจจะไม่ฟื้นขึ้นมา หรือเกิดผลข้างเคียงจากการวางยาสลบ ไม่ว่าจะมาจากการใช้ในปริมาณที่มากเกินไป หรือเกิดการแพ้ยาสลบ

ดังนั้นการวางยาสลบในระหว่างการศัลยกรรมจะค่อนข้างมีอันตราย หากไม่มีวิสัญญีแพทย์เป็นคนทำ ไม่ชำนาญ หรือไม่มีการคัดกรอง เช่นการตรวจเลือด ตรวจร่างกายไม่ดีพอ หรือมีอุปกรณ์ต่างๆไม่เพียงพอต่อการแก้ไขปัญหา ระหว่างการดมยาสลบ

การใช้ยาสลบในส่วนของโรงพยาบาลที่มีแพทย์ประจำนั้น ค่อนข้างวางใจได้ แต่ในส่วนของคลินิกนั้น จะต้องดูเป็นแห่งๆไป เพราะบางแห่งไม่ได้มาตรฐานพอ วิสัญญีแพทย์จะปฏิเสธการเข้าไปทำงาน หากตรวจพบว่าอุปกรณ์ต่างๆหรือยาบางชนิดสำหรับกรณีฉุกเฉิน มีไม่เพียงพอ

เมื่อไม่มีวิสัญญีแพทย์เข้าไปทำงานด้วย บางคลินิกก็เลือกใช้การฉีดยาสลบเอง หรือเลี่ยงมาใช้พยาบาลวิสัญญีแทน ซึ่งมีขีดความสามารถในระดับหนึ่ง แต่ไม่สามารถทดแทนความสามารถและมั่นใจวิสัญญีแพทย์ได้แน่นอน  ดังนั้น หากสถานที่ไหน ใช้ยาสลบแล้วไม่มีวิสัญญีแพทย์คอยดูแลร่วมด้วยควรหลีกเลี่ยง

• อันตรายจากการดูดไขมันออกมาในปริมาณที่มากเกินไป

ก่อนอื่นต้องเข้าใจกันก่อนว่า การดูดไขมันนั้นไม่ใช่การลดน้ำหนัก เพราะหลายครั้งที่ ถูกเข้าใจผิดว่าเป็นการลดน้ำหนัก และต้องการดูดออกมาปริมาณมากๆ เพื่อให้ร่างกายดูเล็กลงอย่างรวดเร็ว ซึ่งในความเป็นจริงแล้วไม่สามารถทำได้ การดูดไขมันในแต่ละครั้งไม่ควรเกิน 5,000 ซีซี เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดอันตรายจาการเสียเลือด และน้ำของร่างกายในปริมาณที่มากเกินไป

ในบางรัฐของสหรัฐอเมริกา ถึงขั้นกำหนดไว้เลยว่าดูดไขมันเกิน 5 ลิตรถือว่าผิดกฎหมาย ดังนั้นอยากให้เปลี่ยนความคิดว่าดูดออกมากๆ ในคราวเดียวจะได้สวยทันใจ ไม่เจ็บตัวหลายครั้ง จะได้ไม่มี อันตรายจากการดูดไขมัน

• อันตรายจากการดูดไขมันแล้วติดเชื้อ 

ดูดไขมันแล้วติดเชื้อมักเจอไม่บ่อย เจอนานๆครั้งจากการดูดไขมันปริมาณมากจนไม่เหลือไขมันใต้ผิว จนผิวแห้งกรอบ ไม่นุ่มนวล หรือเกิดการทำลายระบบเส้นเลือดมากไปจนทำให้เกิดเนื้อตายและติดเชื้อตามมา

เคยมีรายงานเรื่องการติดเชื้อ แต่จะเป็นเฉพาะบางคลินิก เพราะอุปกรณ์ดูดไขมันเป็นท่อกลวง การล้างทำความสะอาดภายในท่อถือเป็นเรื่องยาก ไขมันอาจจแห้งเขรอะสะสมในท่อนั้น โดยเจ้าหน้าที่ไม่ทราบจะเอาออกอย่างไร แม้จะนำไปอบนึ่งฆ่าเชื้อแล้ว ก็ยังถือว่าไม่สะอาด

วิธีการทำความสะอาดที่ถูกต้องคือเริ่มตั้งแต่ในห้องผ่าตัด ที่ศัลยแพทย์จะต้องทราบว่าทุกครั้งที่เสร็จงาน ต้องดูดน้ำเปล่าเข้าไปสักพัก ถือเป็นการล้างคราบไขมัน หลังจากนั้นจะต้องมีน้ำยา enzyme ช่วยย่อยไขมัน ทิ้งไว้ 2-3 ชม จนไขมันละลายออกมาก นำไปล้างด้วยเครื่องพ่นน้ำแรงดันสูง ก่อนจะพร้อมสำหรับอบนึ่งฆ่าเชื้อ

• บวมช้ำ ผิวหนังไม่เรียบ พังผืดเกาะแข็ง

อาการบวมช้ำเกิดได้ แต่ก็แก้ไขโดยการมีรูระบายโดยไม่เย็บแผล หรือหากจะเย็บก็ใช้เดรนระบายยน้ำร่วมด้วย สาเหตุอีกอย่างคือการใช้อุปกรณืใหญ่เกินเนื่องจากอยากดูดออกเร็วๆ เสร็จงานเร็วๆเพราะมีเคสรออยู่เยอะ

ในส่วนตัวผู้เขียนเอง คิดว่าการรับเคสดูดไขมันวันละประมาณ 2 เคสถือว่าเหมาะสมแล้ว เพราะอาการล้าอาจจะทำให้ขี้เกียจ ควรจะดูดต่อให้สวยก็หยุดเพราะล้าเกินไป กทำให้ผลการรักษาออกมาไม่ดี

การดูดมากไปจนบางมากมีโอกาสที่จะทำให้ผิวหนังไม่เรียบ โดยบางรายเมื่อลูบจะสังเกตได้เลยว่าเกิดการแข็งตัวใต้ผิวหนัง ทำให้ไม่ราบเรียบ ซึ่งอาจจะเกิดจากการมีพังผืดไปเกาะแข็ง ซึ่งต้องใช้ระยะเวลานานกว่าจะหาย

พังผืดที่เกาะแข็งบางครั้งก้เรียกซีโรมา่า เกิดจากน้ำใต้ผิว หลังการอักเสบใดๆ (สังเกตเวลาเราเอาหัวโขกกับพื้นจะบวมขึ้นมา) แล้วน้ำเหล่านั้น ไม่สามารถระบายออกได้ เกิดเป็นก้อนเล็ก  หากเป็นซีโรมาแบบนี้ ต้องนวดช่วยหรือเจาะดูดน้ำออก ก็หายเป็นปกติครับ

• การเกิด ไขมันอุดตันที่ปอด  

คำถามยอดฮิต โดยเฉพาะหมู่คนไข้สายสุขภาพทั้งหมอและพยาบาลที่มาทำที่คลินิก เป็น อันตรายจากการดูดไขมัน ที่พูดถึงกันมาก แต่จริงแค่ไหน ทีนี้เรามาดูการศึกษาใหญ่ๆที่รายงานการ ดูดไขมัน ในระดับหลักหลายแสนรายดังตารางข้างล่าง ซึ่งทำกันทั้งสองสมาคมที่มีการ ดูดไขมัน คือสมาคมของแพทย์ผิวหนัง (Derm) และสมาคมของศัลยแพทย์ตกแต่ง (Plastic)

จะเห็นได้ว่า ในการศึกษาในกลุ่มแพทย์ผิวหนังทุกครั้ง จะไม่พบอัตราตายใดๆเลย แต่ของศัลยแพทย์ตกแต่ง จะพบมีอัตราตายทุกครั้ง จากตารางนี้ ไม่ได้สรุปว่าศัลยแพทย์ตกแต่งฝีมือห่วยกว่านะครับ  ขีดเส้นใต้ตรงนี้หน่อย..แต่เป็นเพราะทั้งสองกลุ่มทำงานต่างกันมากต่างหาก

แพทย์ผิวหนังมักดูดน้อย จุดเล็กๆ ใช้ยาชาอย่างเดียวเป็นหลัก เพราะไปขอใช้ห้องผ่าตัดเพื่อดูดไขมันโรงพยาบาลทั้งที่เป็นแพทย์ผิวหนังมักถูกปฎิเสธ ขณะที่ศัลยแพทย์ตกแต่งมักทำหลายอย่างในคราวเดียว ไม่ใช่แค่ดูดไขมัน เมื่อดูรายงานลึกๆลงไปในคนที่เสียชีวิต มักมีการผ่าตัดตกแต่งหน้าท้อง (tummy tuck) การเสริมหน้าอก เสริมก้น ทำตา จมูกและอื่นๆร่วมด้วยในคราวเดียวกัน

ซึ่งทำให้ระยะเวลาผ่าตัดนาน เกิดลิ่มเลือดอุดตันที่ปอด (Pulmonary embolism) และเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ของการเสียชีวิต…โดยไม่มีรายใดเลย ที่เสียชีวิตจากไขมันอุดตัน (fat embolism)