ทำความรู้จัก ความดันโลหิต คืออะไร
ความดันโลหิต คือ แรงดันของเลือดที่ไหลผ่านผนังหลอดเลือดแดงในขณะที่หัวใจบีบตัวและคลายตัว เพื่อส่งเลือดไปเลี้ยงทั่วร่างกาย โดยแบ่งออกเป็น ค่าสูง เป็นค่าแรงดันในหลอดเลือดแดงขณะหัวใจบีบตัว (Systolic Blood Pressure) และ ค่าต่ำ เป็นค่าแรงดันในหลอดเลือดแดงขณะหัวใจคลายตัว (Diastolic Blood Pressure)
ค่าความดันโลหิต 3 ตัวหลัก ได้แก่
1. ความดันตัวบน (Systolic Pressure)
ความดันตัวบน เป็นค่าความดันขณะหัวใจบีบตัว โดยค่านี้แสดงแรงดันสูงสุดที่เลือดดันผนังหลอดเลือด ซึ่งค่าปกติโดยทั่วไปอยู่ที่ 90–120 mmHg
2. ความดันตัวล่าง (Diastolic Pressure)
ความดันตัวล่าง เป็นค่าความดันขณะหัวใจคลายตัว แสดงแรงดันต่ำสุดที่เลือดดันผนังหลอดเลือด ค่าปกติโดยทั่วไปอยู่ที่ 60–80 mmHg
3. อัตราการเต้นของหัวใจ (Heart Rate/Pulse)
อัตราการเต้นของหัวใจ คือ หน่วยเป็นครั้งต่อนาที (bpm) แสดงจำนวนครั้งที่หัวใจเต้นใน 1 นาที เป็นค่า “ปกติ” สำหรับผู้ใหญ่ คือ 60–100 ครั้ง/นาที
โดยค่าความดัน 3 ตัว ตามที่เครื่องวัดความดันหลายรุ่นแสดงผล (โดยเฉพาะแบบดิจิทัลอัตโนมัติ) จะหมายถึง
- Systolic (SYS) – ความดันตัวบน
- Diastolic (DIA) – ความดันตัวล่าง
- Pulse (PR หรือ PUL) – ชีพจร (อัตราการเต้นของหัวใจ)
ค่าความดันโลหิตปกติตามช่วงอายุ
ช่วงอายุ |
ค่าความดันตัวบน (Systolic) |
ค่าความดันตัวล่าง (Diastolic) |
เด็ก (6–12 ปี) |
90–110 mmHg | 55–75 mmHg |
วัยรุ่น (13–18 ปี) |
110–120 mmHg |
65–80 mmHg |
ผู้ใหญ่ (19–39 ปี) |
110–120 mmHg |
70–80 mmHg |
ผู้ใหญ่ (40–59 ปี) |
115–130 mmHg |
75–85 mmHg |
ผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) | <140 mmHg |
<90 mmHg |
ถึงแม้ในผู้สูงอายุค่าความดันจะยืดหยุ่นได้เล็กน้อย แต่เป้าหมายควรควบคุมให้อยู่ต่ำกว่า 140/90 mmHg ถ้าไม่มีภาวะแทรกซ้อน
ปัจจัยที่มีผลต่อความดันโลหิต
1. ปัจจัยที่ควบคุมไม่ได้
- อายุ : ยิ่งอายุมาก ความดันมักจะสูงขึ้นตามธรรมชาติ
- กรรมพันธุ์/พันธุศาสตร์ : คนในครอบครัวเป็นความดันสูง มีแนวโน้มเป็นเช่นกัน
- เพศ : ผู้ชายมีแนวโน้มเป็นความดันสูงมากกว่าผู้หญิงในวัยหนุ่มสาว
- โรคประจำตัวบางชนิด : เช่น โรคไต โรคหัวใจ หรือโรคต่อมไร้ท่อต่าง ๆ
2. ปัจจัยที่ควบคุมได้
- อาหารเค็ม/โซเดียมสูง : ทำให้ร่างกายกักเก็บน้ำ ความดันสูงขึ้น
- น้ำหนักเกิน/โรคอ้วน : หัวใจต้องทำงานหนักขึ้น
- การไม่ออกกำลังกาย : ทำให้ระบบไหลเวียนเลือดไม่แข็งแรง
- ความเครียดสะสม : กระตุ้นฮอร์โมนบางชนิดที่ทำให้ความดันพุ่ง
- การสูบบุหรี่ : ทำให้หลอดเลือดตีบแคบ เพิ่มความเสี่ยงความดันสูง
- การดื่มแอลกอฮอล์ : โดยเฉพาะในปริมาณมาก
- การใช้ยาบางชนิด : เช่น ยาคุม ยากลุ่มสเตียรอยด์ ยาแก้ปวดบางชนิด
- การดื่มกาแฟหรือคาเฟอีนมากเกินไป
- การนอนหลับไม่เพียงพอ
7 ขั้นตอนควบคุมความดันโลหิตอย่างมีประสิทธิภาพ
ขั้นตอนที่ 1 : ควบคุมอาหาร
ลดอาหารเค็ม (ลดโซเดียม) เช่น ของดอง บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป เพิ่มผักผลไม้ที่มีโพแทสเซียม เช่น กล้วย อะโวคาโด ผักโขม และลดไขมันอิ่มตัว เช่น ของทอด เครื่องในสัตว์
ขั้นตอนที่ 2 : ควบคุมน้ำหนัก
หากมีน้ำหนักเกิน ควรลดน้ำหนักลง 5–10% จากน้ำหนักเดิม ดัชนีมวลกาย (BMI) ควรอยู่ระหว่าง 18.5–22.9
ขั้นตอนที่ 3 : ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน สัปดาห์ละ 5 วัน เช่น เดินเร็ว ว่ายน้ำ ปั่นจักรยาน โยคะ
ขั้นตอนที่ 4 : หลีกเลี่ยงสารกระตุ้น
หลีกเลี่ยงสารกระตุ้น ลดการดื่มกาแฟ/ชาเข้ม งดสูบบุหรี่โดยเด็ดขาด ดื่มแอลกอฮอล์ให้น้อยลง หรือหลีกเลี่ยง
ขั้นตอนที่ 5 : จัดการความเครียด
จัดการความเครียด ฝึกสมาธิ หายใจลึก ๆ พักผ่อนให้เพียงพอวันละ 7–9 ชั่วโมง
ใช้เทคนิคผ่อนคลาย เช่น ฟังเพลง ทำกิจกรรมที่ชอบ
ขั้นตอนที่ 6 : ตรวจสุขภาพและวัดความดันเป็นประจำ
ตรวจสุขภาพและวัดความดันเป็นประจำ วัดความดันที่บ้าน วันละ 1–2 ครั้ง จดบันทึกเพื่อติดตามแนวโน้ม ตรวจสุขภาพประจำปี
ขั้นตอนที่ 7: รับประทานยา (หากจำเป็น)
หากแพทย์สั่งยา ควรรับประทานตามคำแนะนำอย่างสม่ำเสมอ ห้ามหยุดยาเอง แม้รู้สึกว่าความดันปกติ
สรุป วิธี อ่านค่าความดัน 3 ตัว คืออะไร
อ่านค่าความดัน 3 ตัว คือ การอ่านค่าตามที่เครื่องวัดความดันหลายรุ่นแสดงผล โดยแบ่งออกเป็น ความดันตัวบน ความดันตัวล่าง และชีพจร (อัตราการเต้นของหัวใจ) ตัวอย่างการอ่านค่าจากเครื่องวัด ความดันตัวบน 120 ปกติ ความดันตัวล่าง 80 ปกติ และชีพจร 72 เท่ากับปกตินั่นเอง
รัตตินันท์ คลินิก ให้บริการด้านความงามและการรักษา โดยทีมแพทย์เฉพาะทางระดับอาจารย์หลากหลายสาขา ใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมใหม่ๆ ที่มีความปลอดภัยสูงและเพื่อผลลัพธ์ที่ดีที่สุด ได้รับรองมาตรฐานจาก AACI สหรัฐอเมริกา ด้านศูนย์ศัลยกรรมผู้ป่วยนอกแห่งแรกในเอเชียแปซิฟิก 2 ปีซ้อน รวมถึงรางวัลจาก WhatClinic ด้านบริการลูกค้ายอดเยี่ยมระดับสากล เป็นปีที่4 จากลูกค้ากว่า 30 ประเทศทั่วโลก ที่ให้ความไว้วางใจและใช้บริการอย่างต่อเนื่อง