โทษของบุหรี่ ที่นักสูบควรระวัง มีอะไรบ้าง

การสูบบุหรี่เป็นพฤติกรรมที่มีผลกระทบต่อสุขภาพอย่างรุนแรง ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว บุหรี่ประกอบด้วยสารเคมีหลายชนิดที่มีผลเสียต่อร่างกาย การทำความเข้าใจถึงโทษของบุหรี่และวิธีการป้องกันและเลิกสูบบุหรี่เป็นสิ่งสำคัญที่นักสูบควรตระหนัก โทษของบุหรี่ต่อสุขภาพมีหลายประการ

เพราะบุหรี่ประกอบด้วยนิโคตินและสารเคมีที่เป็นพิษมากกว่า 7,000 ชนิด การสูดดมสารเคมีเหล่านี้จะส่งผลเสียต่อสุขภาพโดยตรง เช่น เกิดปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ หัวใจและหลอดเลือด สมอง ระบบสืบพันธุ์ และเพิ่มความเสี่ยงในการเป็นมะเร็ง เบาหวาน และปัญหาสุขภาพจิต

บุหรี่มีสารเคมีมากกว่า 7,000 ชนิด ซึ่งหลายชนิดเป็นสารพิษและสารก่อมะเร็ง สารเคมีที่สำคัญในบุหรี่ได้แก่

1. นิโคติน : เป็นสารที่ทำให้เกิดการเสพติด มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลายและลดความเครียด แต่ในระยะยาวจะทำให้เกิดการเสพติดและเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจ นิโคตินยังมีผลกระทบต่อการทำงานของสมอง ทำให้ความสามารถในการเรียนรู้และความจำลดลง
2. ทาร์ (Tar) : เป็นสารที่เกิดจากการเผาไหม้ของยาสูบ มีสารก่อมะเร็งหลายชนิดที่สามารถสะสมในปอดและทำให้เกิดโรคมะเร็งปอด ทาร์ยังทำให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจ ทำให้เกิดอาการไอและเสมหะมากขึ้น
3. คาร์บอนมอนอกไซด์ : เป็นก๊าซพิษที่เกิดจากการเผาไหม้ของยาสูบ ทำให้การขนส่งออกซิเจนในเลือดลดลง ส่งผลให้หัวใจทำงานหนักขึ้น การขาดออกซิเจนในเลือดทำให้เกิดอาการเหนื่อยง่ายและอ่อนเพลีย
4. ฟอร์มัลดีไฮด์ : เป็นสารเคมีที่ใช้ในการดองศพ มีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจและเป็นสารก่อมะเร็ง การสูดดมฟอร์มัลดีไฮด์ทำให้เกิดการระคายเคืองในจมูกและลำคอ และอาจทำให้เกิดอาการแพ้ เช่น ไอ จาม และน้ำมูกไหล
5. ไซยาไนด์ : เป็นสารพิษที่ใช้ในยาฆ่าแมลง มีผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจและระบบประสาท การสูดดมไซยาไนด์ทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ อาเจียน และเวียนศีรษะ

การสูบบุหรี่มีผลกระทบต่อร่างกายหลายด้าน ดังนี้

• ระบบทางเดินหายใจ : การสูบบุหรี่ทำให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจ เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) และมะเร็งปอด การสูบควันบุหรี่ทำให้เซลล์ปอดถูกทำลายและสูญเสียความยืดหยุ่น ทำให้หายใจลำบากและเหนื่อยง่าย
• ระบบหัวใจและหลอดเลือด : นิโคตินและคาร์บอนมอนอกไซด์ในบุหรี่ทำให้หลอดเลือดหดตัว เพิ่มความดันโลหิตและอัตราการเต้นของหัวใจ เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหัวใจขาดเลือดและโรคหลอดเลือดสมอง การสูบบุหรี่ยังทำให้เกิดการสะสมของคราบไขมันในหลอดเลือด
• ระบบภูมิคุ้มกัน : การสูบบุหรี่ทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลง เพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อและโรคต่าง ๆ เช่น โรคปอดบวมและโรคหอบหืด การสูบบุหรี่ยังทำให้การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อเชื้อโรคลดลง
• สุขภาพช่องปาก : การสูบบุหรี่ทำให้เกิดคราบบนฟัน กลิ่นปาก และเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเหงือกและมะเร็งช่องปาก การสูบบุหรี่ทำให้เหงือกอักเสบและเลือดออกง่าย
• สุขภาพผิวหนัง : การสูบบุหรี่ทำให้ผิวหนังเหี่ยวย่นและแก่ก่อนวัย เนื่องจากการลดลงของออกซิเจนและสารอาหารที่ไปเลี้ยงผิว การสูบบุหรี่ทำให้การผลิตคอลลาเจนลดลง ทำให้ผิวหนังสูญเสียความยืดหยุ่นและเกิดริ้วรอย

นักสูบควรตระหนักถึงโทษของการสูบบุหรี่ที่มีผลกระทบต่อสุขภาพทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ดังนี้

1. การเสพติด : นิโคตินในบุหรี่ทำให้เกิดการเสพติด ทำให้เลิกสูบได้ยาก และต้องการบุหรี่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ การเสพติดนิโคตินทำให้ผู้สูบต้องการสูบบุหรี่บ่อยครั้งและเพิ่มปริมาณการสูบ
2. โรคมะเร็ง : การสูบบุหรี่เป็นสาเหตุหลักของโรคมะเร็งหลายชนิด เช่น มะเร็งปอด มะเร็งช่องปาก มะเร็งหลอดอาหาร และมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ สารก่อมะเร็งในบุหรี่ทำให้เซลล์ในร่างกายเกิดการกลายพันธุ์และเจริญเติบโตผิดปกติ
3. โรคหัวใจและหลอดเลือด : การสูบบุหรี่เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด เช่น โรคหัวใจขาดเลือด โรคหลอดเลือดสมอง และโรคหลอดเลือดส่วนปลาย การสูบบุหรี่ทำให้หลอดเลือดตีบตันและเกิดภาวะหลอดเลือดแข็ง
4. โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) : การสูบบุหรี่ทำให้เกิดการอักเสบและทำลายเนื้อเยื่อปอด ทำให้เกิดโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง ซึ่งเป็นโรคที่ทำให้หายใจลำบากและเหนื่อยง่าย การสูบบุหรี่ยังทำให้เกิดการสะสมของเสมหะในหลอดลม
5. ปัญหาสุขภาพในระยะยาว : การสูบบุหรี่ทำให้เกิดปัญหาสุขภาพในระยะยาว เช่น ภาวะมีบุตรยาก การตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยง และการแก่ก่อนวัย การสูบบุหรี่ทำให้การผลิตฮอร์โมนเพศลดลง ทำให้เกิดภาวะมีบุตรยากในทั้งชายและหญิง
6. ผลกระทบต่อคนรอบข้าง : การสูบบุหรี่ไม่เพียงแต่มีผลกระทบต่อผู้สูบเท่านั้น แต่ยังมีผลกระทบต่อคนรอบข้างที่สูดดมควันบุหรี่ (secondhand smoke) เพิ่มความเสี่ยงต่อโรคต่าง ๆ เช่น โรคหอบหืดและโรคหัวใจ ควันบุหรี่ที่ปล่อยออกมามีสารพิษหลายชนิดที่ทำให้เกิดการระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจและเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง

การเลิกสูบบุหรี่เป็นสิ่งที่ท้าทายแต่สามารถทำได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ ดังนี้

1. ตั้งเป้าหมาย : กำหนดวันที่จะเลิกสูบบุหรี่และเตรียมตัวให้พร้อม การตั้งเป้าหมายที่ชัดเจนจะช่วยให้คุณมีแรงจูงใจในการเลิกสูบ
2. หาความรู้ : ศึกษาเกี่ยวกับผลกระทบของบุหรี่และประโยชน์ของการเลิกสูบ การมีความรู้เกี่ยวกับโทษของบุหรี่จะช่วยให้คุณตระหนักถึงความสำคัญของการเลิกสูบ
3. ขอความช่วยเหลือ : แจ้งให้ครอบครัวและเพื่อนทราบถึงการตัดสินใจเลิกสูบและขอการสนับสนุน การมีคนรอบข้างที่เข้าใจและสนับสนุนจะช่วยให้คุณมีแรงจูงใจในการเลิกสูบ

1. ใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนนิโคติน : เช่น แผ่นแปะนิโคติน หมากฝรั่งนิโคติน หรือสเปรย์นิโคติน ช่วยลดความอยากสูบ ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ช่วยให้ร่างกายได้รับนิโคตินในปริมาณที่ลดลง ทำให้การเลิกสูบง่ายขึ้น
2. การบำบัดพฤติกรรม : การเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนหรือการบำบัดพฤติกรรมช่วยให้ผู้สูบมีแรงจูงใจและวิธีการจัดการกับความอยากสูบ การพูดคุยกับผู้ที่มีการรักษาในการเลิกสูบจะช่วยให้คุณมีแนวทางในการจัดการกับความอยากสูบ
3. การใช้ยา : มียาหลายชนิดที่ช่วยลดความอยากสูบและอาการถอนนิโคติน เช่น Bupropion และ Varenicline ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยา ยาเหล่านี้ช่วยลดความอยากสูบและทำให้การเลิกสูบง่ายขึ้น

1. หลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่กระตุ้นความอยากสูบ : หลีกเลี่ยงสถานที่หรือกิจกรรมที่เคยทำให้สูบบุหรี่ การหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นจะช่วยลดความเสี่ยงในการกลับไปสูบ
2. หากิจกรรมทดแทน : เช่น การออกกำลังกาย การทำงานอดิเรก หรือการทำสมาธิ เพื่อช่วยลดความเครียดและความอยากสูบ การมีกิจกรรมที่สร้างสรรค์จะช่วยให้คุณมีเวลาว่างที่มีคุณค่าและลดความอยากสูบ
3. ติดตามความก้าวหน้า : บันทึกความสำเร็จและความก้าวหน้าในการเลิกสูบเพื่อสร้างแรงจูงใจ  การเห็นความก้าวหน้าของตนเองจะช่วยให้คุณมีแรงจูงใจในการเลิกสูบต่อไป

การสูบบุหรี่มีผลกระทบต่อสุขภาพอย่างมาก ทั้งในด้านการเสพติดและโรคต่าง ๆ ที่เกิดจากสารเคมีในบุหรี่ การตระหนักถึงโทษของบุหรี่และการเตรียมตัวเลิกสูบเป็นสิ่งสำคัญที่นักสูบควรพิจารณา การเลิกสูบบุหรี่ไม่เพียงแต่ช่วยปรับปรุงสุขภาพของผู้สูบเอง แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงต่อคนรอบข้างและสร้างสังคมที่ปลอดภัยและมีสุขภาพดีมากขึ้น การเลิกสูบบุหรี่เป็นกระบวนการที่ต้องใช้เวลาและความพยายาม แต่ผลลัพธ์ที่ได้คือสุขภาพที่ดีขึ้นและชีวิตที่ยืนยาวขึ้น